Carl Otto Besser

Dyrektor kopalni „Giesche”, później dyrektor generalny koncernu


Carl Besser

Carl Besser urodził się 4 stycznia 1867 w Schönebeck, leżącym „powiecie solnym” (Salzlandkreis) w Saksonii-Anhalt. Pochodził z rodziny o tradycjach górniczych. Jego ojciec Carl Wilhelm był jednym z założycieli i dyrektorów kopalni soli w Inowrocławiu, matka natomiast spokrewniona była z rodziną Lindig, z której wywodziło się wielu pracowników przemysłu górniczego. Młody Carl dorastał więc z myślą o tym, że sam mógłby w przyszłości zostać górnikiem. Uczył się w inowrocławskim gimnazjum, gdzie zainteresował się szczególnie naukami przyrodniczymi. Później studiował w Berlinie, odbył tam też służbę wojskową.

Jego kariera w górnicwie rozpoczęła się w 1886 roku w Królewskiej Hucie (ob. Chorzów), skąd następnie trafił na Dolny Śląsk. 7 stycznia 1891, po zdaniu egzaminów, odbywał praktyki jako referendarz górniczy w różnych przedsiębiorstwach. 24 marca 1895 w Wyższym Urzędzie Górniczym we Wrocławiu otrzymał tytuł asesora górniczego. W tym samym roku, po krótkim epizodzie w centralnej administracji górniczej w Zabrzu, mianowany został dyrektorem w należącej do Spadkobierców Gieschego kopalni „Kleofas” w Załężu. Niespełna rok później, 3 marca 1896 roku w kopalni wybuchł tragiczny pożar, w którym zginęło ponad 100 górników. Straty w ludziach mogłyby być o wiele większe, gdyby nie przeprowadzona przez Bessera akcja ratownicza, za którą w tym samym roku został odznaczony medalem.

W późniejszych latach Besser mianowany został pełnomocnikiem Dyrektora Generalnego. Reprezentował go m. in. w sprawach związanych z administracją kopalni ołowiu „Matylda” w Chrzanowie, kopalni wapienia w Mikołowie-Mokrem czy fabryką materiałów wybuchowych w Bieruniu Starym, które również należały do spółki Spadkobierców Gieschego. Swoją szczególną troską darzył jednak nadal kopalnię „Kleofas”, w której zajął się m. in. instalacją nowych urządzeń wentylacyjnych i odwadniających, a także budową nowej sortowni.

Ulica Bessera w Giszowcu
Ulica Bessera w Giszowcu

W 1907 roku Bessera mianowano dyrektorem w skonsolidowanej kopalni „Giesche”. Zamieszkał w wybudowanej dla niego willi dyrektorskiej tuż przy powstającym właśnie osiedlu Giszowiec. Jedną z ulic, biegnących od Rynku w kierunki Willi, nazwano nawet jego imieniem (obecnie ulica nie istnieje, w jej miejscu znajduje się m. in. SP 54). W nowej roli czekały na niego kolejne zadania – pogłębianie szybów Carmer i Nikisch, wznoszenie osiedla Nikiszowiec ze szkołą i kościołem, a także budowa systemu kolei wąskotorowej łączącej ze sobą zakłady i osiedla Spółki. W 1908 roku Besser uzyskał tytuł radcy górniczego. W 1912 roku został też dyrektorem zarządzającym fabryki cementu Montan w Opolu i fabryki prochu w Pniowcu.

W 1913 roku Besser objął stanowisko dyrektora generalnego Bergwerksgeseltschaft Georg von Giesche's Erben po ustępującym Antonie Uthemannie. Włączył się w pomoc materialną dla żołnierzy i ofiar I Wojny Światowej, za co w 1917 roku odznaczono go Krzyżem Zasługi. W 1920 roku był natomiast uczestnikiem rokowań pokojowych pomiędzy Polską a Niemcami, będącymi następstwem dwóch pierwszych powstań śląskich. Brał udział w wyznaczaniu nowej granicy pomiędzy Polską a Niemcami. W 1926 roku, po przejęciu większości akcji spółki Giesche S.A. przez SACO, ustąpił ze stanowiska dyrektora generalnego na rzecz Amerykanina George Sage'a Brooksa. Pod naciskami politycznymi został zmuszony do opuszczenia Górnego Śląska. Zmarł 29 czerwca 1934 roku w Berlinie.


Oprac. Paweł Grzywocz
Na podstawie:
  • W. Serlo Carl Besser †, „Glückauf”, s. 708, 1934-07-28. Verlag Glückauf