Stara kotłownia i system grzewczy

Pokaż na mapie
ul. Radosna 35b
40-472, Katowice-Giszowiec
Na dole po prawej tor wąski do kotłowni
Na dole po prawej tor wąski do kotłowni

Budowniczowie Giszowca starali się korzystać ze wszystkich ówczesnych nowinek technicznych. Jednym z nowoczesnych na owe czasy rozwiązań było zastosowanie sieci centralnego ogrzewania. Dzięki temu możliwe było ograniczenie kosztów i precyzyjne regulowanie temperatury pomieszczeń. Do sieci zdecydowano się podłączyć jedynie budynki użyteczności publicznej – szkołę, domy towarowe, urząd osiedlowy, gospodę, domy noclegowe wraz z kantyną oraz pralnię z łaźnią.

Kotłownia wybudowana została przez przedsiębiorstwo braci A.B. Körting i wyposażona początkowo w dwa, a później cztery opalane węglem kotły Cornwalla, dostarczone przez przedsiębiorstwo Wilhelma Fitznera z Siemianowic Ślaskich. Kotły te były dodatkowo zabezpieczone specjalnymi aparatami do spalania dymu typu „Marcottysch”. Obok budynku stanął 24-metrowy komin, który można dostrzec na pocztówkach z epoki. Kotłownia posiadała również własną bocznicę wąskotorową, poprowadzoną w ciągu obecnej ulicy Gościnnej. Dostarczany nią bezpośrednio z kopalni „Giesche” węgiel wyładowywano tuż obok, na specjalnej budowli, zwanej bunkrem.



Pierwotny projekt kotłowni, z pracowni Zillmannów – 1908. Później dobudowano drugi, identyczny budynek z dwoma kolejnymi kotłami.
Projekt z archiwum kopalni „Wieczorek”


U dołu widoczny kanał doprowadzający ciepło do szkoły
U dołu widoczny kanał doprowadzający ciepło do szkoły

Profesor Reuffurth bardzo dokładnie opisał w swojej książce zasadę działania systemu grzewczego: „para zostaje natychmiast zredukowana do 2 atmosfer i doprowadzona stalowymi rurami do poszczególnych budynków. Przy użyciu pary dla celów grzewczych jej ciśnienie podlega dalszej redukcji do wartości 0,1 atmosfery w specjalnych zaworach redukcyjnych. Tak zredukowana przepływa następnie dalej ogrzewając pomieszczenia i całe budynki. Zawory redukcyjne mają dodatkowe wyposażenie – z przodu zawór zamykający, a z tyłu zawór bezpieczeństwa. Stalowe rurociągi tłoczne ułożone są w podziemnych kanałach o średnicy 60 cm razem z ciągiem rur doprowadzającym z powrotem wodę kondensacyjną do kotłowni. Kanały są częściowo murowane, a częściowo betonowe. Przebiegające w nich rury są tak ułożone, żeby na skutek gwałtownych różnic temperatury ich stalowe korpusy mogły przesuwać się do przodu, dzięki włączeniu kompensatorów cieplnych rurociągu albo przez zastosowanie wydłużalników rurowych pętlicowych. W celu prawidłowego poprowadzenia rurociągu umieszczony został pomiędzy gospodą a budynkami szkolnymi stały punkt geodezyjny. Dla uzyskania dobrego odwodnienia rurociągów parowych poprowadzono je pod odpowiednim kątem do poszczególnych miejsc odbiorczych. Tam, gdzie okazało się to konieczne, wyposażono je w garnki kondensacyjne, które można kontrolować i utrzymywać w należytej czystości dzięki studzienkom rewizyjnym. W każdym budynku założono centralne urządzenie służące do usuwania zalegającego w przewodach grzewczych powietrza w trakcie trwania procesu grzewczego. Według mojego rozeznania to urządzenie szczególnie wyróżnia patent braci Körting od innych podobnych urządzeń”. Warto sobie uświadomić, że system taki zbudowano ponad sto lat temu, a jego elementy są w użyciu do dnia dzisiejszego.

Kompostownia
Kompostownia

Co ciekawe, para produkowana w kotłowni, używana była nie tylko do celów grzewczych. Specjalnym rurociągiem pod pełnym ciśnieniem 4 atmosfer doprowadzona była również do budynku kompostowni, położonego nieopodal stacji „Balkana”, przez mieszkańców żartobliwie zwanym „szajssalą”. Sprężoną parę wykorzystywano tam do czyszczenia i dezynfekcji specjalnych pojemników na nieczystości, odbieranych regularnie od mieszkańców.

W 1922 roku do kotłowni dobudowano dodatkową stację pomp. Po kolejnych przebudowach i zmianie systemu podgrzewania na elektryczny, budynek nadal spełnia swoją funkcję. Jego administratorem jest spółka SEC.

Do opisania:
- bocznica kolejowa, bunkier węglowy (z książki Soidy)
- zastosowane rozwiązania
- kotły
- komin 24 metry
- w 1922 dobudowano od strony południowej pomieszczenie pomp
- ogrzewane pomieszczenia
- jakieś nasze zdjęcia tuneli??? jest jedno zdjęcie od Lubowieckich